Hoe Boekenclubs in Brussel Verbinding Creëren
In een tijdperk van schermen brengen leesclubs mensen terug samen. Wat begon als een hobby groeide uit tot een sociale beweging met literaire betekenis.
2025-11-10 – Door Koenraad Janssens
In een café in de Marollen, tussen het geroezemoes van espresso’s en oude jazzplaten, komt elke donderdagavond een groep mensen samen die één ding delen: liefde voor boeken. De Brusselse leesclub ‘Literaal Gezelschap’ bestaat uit studenten, gepensioneerden, expats en schrijvers – een bonte mengeling die even divers is als de stad zelf.
Wat begon als een initiatief van twee vriendinnen groeide in korte tijd uit tot een levendige gemeenschap. “We wilden gewoon praten over boeken die ons raakten,” zegt medeoprichtster Zoë Lambert. “Maar al snel merkten we dat het niet enkel over literatuur ging – het ging over luisteren, delen en begrijpen.” De club telt intussen meer dan vijftig leden, verspreid over verschillende wijken van Brussel.
Elke maand staat een ander thema centraal. Soms is dat een klassieker van Hugo Claus, soms een hedendaagse roman over migratie of identiteit. De gesprekken zijn levendig en soms fel, maar altijd respectvol. “Wat ik mooi vind,” zegt deelnemer Ahmed, “is dat we vanuit totaal verschillende achtergronden naar dezelfde zin kunnen kijken – en er iets unieks in vinden.”
De leesclubs in Brussel weerspiegelen de meertaligheid van de stad. Veel groepen lezen zowel in het Nederlands als het Frans, soms zelfs in het Engels. Dat zorgt voor een dynamiek die typisch Brussels is: woorden vloeien in elkaar over, en verhalen verbinden mensen die anders zelden met elkaar in gesprek zouden gaan.
Volgens literatuursociologe Eva De Winter vervullen boekenclubs een belangrijke maatschappelijke rol. “Ze creëren ruimte voor trage gesprekken,” legt ze uit. “In een tijd van snelle meningen en korte berichten brengen ze mensen terug naar de kern: aandacht. Samen lezen is een vorm van verzet tegen oppervlakkigheid.”
De bibliotheken van Brussel spelen handig in op die trend. In Muntpunt en de bibliotheek van Elsene worden regelmatig leesavonden georganiseerd, vaak gekoppeld aan lokale auteurs. De opkomst is groot – niet alleen omdat mensen van boeken houden, maar omdat ze op zoek zijn naar verbinding. “Lezen is intiem,” zegt Lambert. “Maar delen wat je leest, maakt het universeel.”
Ook online ontstaan nieuwe vormen van leesclubs. Digitale groepen op sociale media zorgen ervoor dat Brusselaars die ver van elkaar wonen toch samen kunnen lezen. Toch blijft het fysieke samenzijn volgens velen onvervangbaar. “Er is iets bijzonders aan samen zwijgen na een krachtige passage,” zegt Ahmed. “Dat moment van gedeelde stilte is pure magie.”
Terwijl de avond in de Marollen vordert en de laatste glazen wijn worden ingeschonken, besluit Lambert de bijeenkomst met een glimlach. “We komen hier niet om gelijk te krijgen,” zegt ze, “maar om elkaar beter te begrijpen.” In een stad die voortdurend verandert, bewijst deze kleine leesclub dat verhalen nog altijd het sterkste bindmiddel zijn dat we hebben.